ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

 

«ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟΝ 21^ο ΑΙΩΝΑ»

Η διαπολιτισμική εκπαίδευση είναι η εκπαίδευση που ως δυναμική διαδικασία βοηθά στην αλληλεπίδραση και συνεργασία ομάδων μαθητών από διαφορετικά έθνη και πολιτισμούς και θέτει ως βασικό σκοπό τη δημιουργία μιας κοινωνίας με τα χαρακτηριστικά της κατανόησης, της αλληλεγγύης και της αλληλοαποδοχής. Σε χώρες που παρατηρούνται έντονα μεταναστευτικά ρεύματα, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, πρόθεση θα πρέπει να είναι η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών των μαθητών ανεξάρτητα από εθνική ή φυλετική καταγωγή. Γι’ αυτό οι χώρες σήμερα επιβάλλεται να προβούν  σε αλλαγές στο εκπαιδευτικό τους σύστημα για να καλύψουν τις νέες ανάγκες που έχουν διαμορφωθεί, αλλά και τις δίκαιες διεκδικήσεις των κοινωνικών ομάδων.

Σε αυτό το πλαίσιο διαμορφώνονται ως βασικές αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης οι εξής:

·       Οι διαφορετικοί πολισμοί έχουν ισότιμη αλληλεπίδραση

·       Όλα τα παιδιά πρέπει να έχουν ίση εκπαιδευτική μεταχείριση

·       Η εκπαίδευση οφείλει να καθοδηγεί τα παιδιά στην κατανόηση, ανοχή και ειρηνική συμβίωση

Οι στόχοι, λοιπόν της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης συνοψίζονται στα παρακάτω σημεία:

·       Ανάκτηση ικανοτήτων που συμβάλλουν στην εποικοδομητική συμβίωση μέσα σ ΄ ένα πολυπολιτισμικό κοινωνικό ιστό. Φέρει όχι μόνο την αποδοχή και το σεβασμό του διαφορετικού, αλλά και την αναγνώριση της πολιτισμικής ταυτότητας κάθε ομάδας μέσα από μια καθημερινή προσπάθεια διαλόγου και συνεργασίας

·       Αξιοποίηση των διάφορων πολιτισμών για να εμποδίσει το σχηματισμό στερεοτύπων και προκαταλήψεων, πραγματοποιώντας μια εκπαιδευτική διαδικασία που δίνει ουσία στα ανθρώπινα δικαιώματα

·       Εξάλειψη διακρίσεων και αποκλεισμού, λαμβάνοντας υπόψη κοινωνικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες. Η διαπολιτισμική εκπαίδευση δε διδάσκει την ανοχή για το διαφορετικό. Δημιουργεί το πνευματικό υπόβαθρο που επιτρέπει την εκτίμηση για το διαφορετικό, ώστε να δημιουργηθούν  ανοικτές κοινωνίες, πολιτισμικά αρμονικές, που θα διακρίνονται από ισονομία και αλληλοκατανόηση. Έτσι, η διαπολιτισμική εκπαίδευση συμβάλλει στην καλλιέργεια ενός γνήσιου δημοκρατικού φρονήματος.

 

 

Ωστόσο, βασικές προϋποθέσεις για την αποτελεσματική λειτουργία του διαπολιτισμικού σχολείου είναι:

1.     Αποβολή ρατσιστικής αντιμετώπισης των αλλοδαπών εκ μέρους των εκπαιδευτικών

2.     Στάση αξιοπρέπειας προς τους μαθητές διαφορετικών πολιτιστικών καταβολών

3.     Οι αλλοδαποί μαθητές έχουν υποχρεώσεις όταν εισέρχονται στο νέο σχολικό περιβάλλον. Η ομαλή συμβίωση με Έλληνες μαθητές στον ίδιο σχολικό χώρο και η δημιουργική συνεκπαίδευση απαιτούν κάποιου είδους ανεκτικότητα προς τον πολιτισμό των Ελλήνων. Η αποδοχή των αξιών τους, των ηθικών αντιλήψεών τους, των εθίμων τους, αλλά και ο γενικότερος σεβασμός για τη χώρα που τους υποδέχτηκε δεν μπορούν να αποσιωπηθούν.

Η υλοποίηση της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης απαιτεί συγκεκριμένες αλλαγές που θα ήταν καλό να γίνουν στα σχολεία όπως:

·       Μετάδοση πνεύματος κοσμοπολιτισμού από τη διδασκαλική κοινότητα στα πλαίσια της διαπολιτισμικής αγωγής στο χώρο του σχολείου

·       Το διαπολιτισμικό σχολείο δεν πρέπει να περιορίζεται στα δεσμευτικά όρια της μετάδοσης στείρων τεχνοκρατικών γνώσεων, αλλά να καλλιεργεί κλίμα διαλόγου και ελεύθερης διατύπωσης απόψεων, ώστε οι μαθητές να αναπτύσσουν ανοχή και σεβασμό για τις απόψεις των άλλων που διαφέρουν από τις δικές τους

·       Οι εκπαιδευτικοί με τη σειρά τους επωμίζονται το χρέος και την ευθύνη να διαμορφώσουν πολίτες που δε θα είναι δέσμιοι παρωχημένων αντιλήψεων και προσεγγίσεων. Αυτό θα το πετύχουν εάν έχουν ευκρινείς και σαφείς δημοκρατικές στάσεις και αξίες, ικανότητες θέασης και διαχείρισης των πραγμάτων από διάφορες πλευρές, χειριζόμενοι με ευχέρεια τα θέματα που αφορούν τη διαφορετικότητα, αλλά και τα όποια προβλήματα προκύπτουν από τη συνύπαρξη και αλληλεπίδραση μεταξύ των εθνοπολιτισμικών ομάδων. Προς αυτή την κατεύθυνση η παρακολούθηση επιμορφωτικών σεμιναρίων θα είχε πολλαπλά οφέλη.

Κλείνοντας αυτή την περιεκτική προσέγγιση του σύγχρονου διαπολιτισμικού σχολείου, ευχής έργο θα ήταν να δοθεί εφεξής η δέουσα βαρύτητα σε μια εναλλακτική προσέγγιση της εκπαίδευσης που θα κάλυπτε όλες τις σύγχρονες, τρέχουσες ανάγκες των πολυπολιτισμικών κοινωνιών. Η ισότιμη πρόσβαση όλων των παιδιών στην εκπαίδευση αποτελεί θεμελιώδες και αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα. «Το να αρνείσαι σε κάποιον τα ανθρώπινα δικαιώματα σημαίνει πως αμφισβητείς την ίδια την ανθρώπινη φύση του.» (Νέλσον Μαντέλα)

ΤΕΡΖΟΠΟΥΛΟΥ ΦΕΝΙΑ ΠΕ02

ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

 

                       «ΠΑΙΔΕΙΑ … δύναμις θεραπευτική της ψυχής»

Στη σύγχρονη εποχή των ραγδαίων εξελίξεων διεθνώς, αποτελεί βαθιά συνείδηση πως η παιδεία οφείλει να είναι η βάση κάθε μελλοντικού σχεδιασμού. Στη συνείδηση των λαών και των πολιτικών τους ηγεσιών έχει ωριμάσει όλο και περισσότερο ότι οποιοσδήποτε θεσμικός, οικονομικός, κοινωνικός και άλλος σχεδιασμός πρέπει να ξεκινά και να στηρίζεται σ΄ ένα σταθερό υπόβαθρο: την ολόπλευρη καλλιέργεια του ατόμου μέσα από την παιδεία και τον πολιτισμό.

Τις τελευταίες δεκαετίες η χώρα μας και ιδιαίτερα η παιδεία μας τίθενται ενώπιον νέων προκλήσεων που είναι υποχρεωμένες ν’ αντιμετωπίσουν. Εφεξής και για πολλές δεκαετίες ό,τι σχετίζεται με την παιδεία, σχεδιάζεται, πράττεται και αναπόφευκτα εκτιμάται με βάση τις νέες αυτές πραγματικότητες: την πραγματικότητα των διεθνών ανακατατάξεων, της ηλεκτρονικής επανάστασης, της Ενωμένης Ευρώπης, αλλά και την πραγματικότητα των νέων αξιών που διαμορφώνονται σήμερα. Αυτές οι νέες αξίες θα προσδιορίσουν την πορεία του τόπου μας στον αιώνα που διανύουμε και υποχρεωτικά θ’ αποτελέσουν τη βάση του σχεδιασμού της ελληνικής εκπαίδευσης για τα επόμενα χρόνια.

Μέσα στις νέες πραγματικότητες που δημιουργήθηκαν ανήκει και η καθιέρωση ή επανεκτίμηση νέων αξιών. Αξίες, όπως η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, η υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, ο σεβασμός της πολιτιστικής παράδοσης κάθε λαού, η διασφάλιση της παγκόσμιας ειρήνης, η εξασφάλιση της ελευθερίας και η εδραίωση ουσιαστικής δημοκρατίας  πρέπει να προβάλλονται και να υποστηρίζονται διεθνώς με πραγματική έμφαση.

Μέσα, λοιπόν, σ΄ αυτό το πλέγμα των νέων συγκυριών που έχουν διαμορφωθεί, αναπόφευκτη ανάγκη είναι η ανάδυση ενός νέου ανθρωπισμού στην παιδεία, που επαναφέρει τον άνθρωπο ως αξία, έναν άνθρωπο συμφιλιωμένο με τις προαναφερθείσες αξίες. Αυτός ο νέος ανθρωπισμός δίνει στην παιδεία του ανθρώπου πρωτεύουσα και καθοριστική θέση για τη διαμόρφωση ενός πολίτη, ελεύθερου κριτικά, δημιουργικά και δημοκρατικά σκεπτόμενου, με αξιοπρέπεια και προσωπικότητα, μα προπάντων με ιδανικά.

Έτσι, η σύγχρονη ανθρωπιστική παιδεία, αποβλέποντας στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη του ανθρώπου ως ατόμου, αλλά και ως μέλους της κοινωνίας στην οποία διαβιεί, οφείλει να επιδιώκει:

·       Να καλλιεργεί τις  πνευματικές  του δυνάμεις, δυναμώνοντας την κρίση του και αναπτύσσοντας τα ενδιαφέροντά του

·       Να διαμορφώνει μια ηθική προσωπικότητα με ισχυρή θέληση, ευαισθησία, αυτογνωσία, συναισθηματική και ψυχολογική ωριμότητα, αισθητική καλλιέργεια

·       Να τον καταστήσει έναν υπεύθυνο και σωστό μέλος της κοινωνίας, διαποτίζοντάς τον με συναίσθηση των καθηκόντων και των δικαιωμάτων του μέσα στο κοινωνικό σύνολο, με συνείδηση της ευθύνης του και με αισθήματα συναδελφικότητας και συνεργασίας

·       Να τον κρατά σε επαφή με την πνευματική παράδοση του τόπου του και με τις κατακτήσεις της ανθρωπότητας, ώστε, συνταιριάζοντας την παράδοση με τις ανάγκες του παρόντος και του μέλλοντος, ν’ ανυψωθεί σε μια ελεύθερη και ολοκληρωμένη προσωπικότητα, δυναμική και δημιουργική

Υπό το πρίσμα των βασικών στόχων που μια σύγχρονη ανθρωπιστική προσέγγιση της παιδείας και δη της εκπαίδευσης οφείλει να υπηρετεί, ο εκπαιδευτικός αναπόφευκτα επωμίζεται πολλαπλές ευθύνες που δεν περιορίζονται μόνο στην παροχή όλο και περισσότερων γνώσεων στο μαθητή, αλλά στη διάπλαση ενός ανθρώπου που θα αντλεί, θα αξιολογεί και θα χρησιμοποιεί τη γνώση.

Γι’ αυτό εμείς, οι εκπαιδευτικοί, οφείλουμε να αγωνιζόμαστε για ένα δημιουργικό και δημοκρατικό σχολείο, το σχολείο της γνώσης και του πολιτισμού, ανοιχτό στην ζωή και στην κοινωνία, που καλλιεργεί τις αξίες της αλληλεγγύης, της ειρήνης, της κοινωνικής δικαιοσύνης. Ένα σχολείο που  καλλιεργεί την αγωνιστική στάση ζωής και διαμορφώνει ενεργούς πολίτες με αίσθημα αμφισβήτησης, χειραφέτησης, αλλά και δημιουργικότητας. Ως εκπαιδευτικοί της νέας εποχής έχουμε μόνο μια επιλογή: να ανταποκριθούμε με τόλμη, φαντασία και δημιουργικότητα στις σύγχρονες προκλήσεις, αλλά και να χαράξουμε νέους δρόμους, πεδία δράσης, πρακτικές. Να διαμορφώσουμε μια νέα εκπαιδευτική φιλοσοφία!

Κλείνοντας, ας μην ξεχνάμε πως η απελευθέρωση του ανθρώπου από την καταπίεση περνά αναγκαστικά μέσα από την απελευθέρωση από τον ίδιο του τον εαυτό. Σ΄ αυτό  καθοριστικός παράγοντας αναδεικνύεται διαχρονικά  η ποιότητα και ο χαρακτήρας της παιδείας που λαμβάνει. Γι΄ αυτό, παραφράζοντας το στίχο του ποιητή, «θέλει αρετή και τόλμη ,όχι μόνο η ελευθερία, αλλά και η παιδεία!».

 

ΤΕΡΖΟΠΟΥΛΟΥ ΦΕΝΙΑ ΠΕ02