ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΑ Α,Β, Γ, Δ, Ε ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ - ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

ΟΜΑΔΑ Α’

Α1. Να αποδώσετε το περιεχόμενο των παρακάτω ιστορικών εννοιών: «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις», «Ροπαλοφόροι», «Κοινωνιολογική Εταιρεία».

Μονάδες 15

Α2. Να αντιστοιχίσετε τα παρακάτω γεγονότα με τις κατάλληλες ημερομηνίες:

ΣΤΗΛΗ Α	ΣΤΗΛΗ Β
Συμφωνία Μουρνιών Κυδωνίας	4 Αυγούστου 1936
Ομιλία Βενιζέλου στην πλατεία Συντάγματος Αθήνα	2 Νοεμβρίου 1905
Επιβολή Δικτατορίας Μεταξά	1903
Οργάνωση Λεπροκομείου Σπιναλόγκας	30 Μαΐου 1913
Συνθήκη Λονδίνου	5 Σεπτεμβρίου 1910

 

Μονάδες 10

Α3. Ποια ήταν τα αποτελέσματα της Επανάστασης στο Θέρισο (1905);

Μονάδες 12

Α4. Να αναφερθείτε στα πολιτικά γεγονότα της περιόδου 1928 – 1933 στην Ελλάδα.

Μονάδες 13

ΟΜΑΔΑ Β΄

Γ1. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και τα ιστορικά παραθέματα που ακολουθούν, να αναφερθείτε στα γεγονότα του κινήματος στο Γουδί (15 Αυγούστου 1909).

Μονάδες 25

 

ΠΗΓΗ 1 Σε αυτές τις συνθήκες ιδρύθηκε, τον Μάιο του 1909, ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος, μια οργάνωση κατώτερων αξιωματικών. Τα μέλη του Συνδέσμου δυσφορούσαν τόσο για το ότι η βασιλική οικογένεια προωθούσε τους ευνοούμενους της στο στράτευμα όσο και για την κακή κατάσταση των ενόπλων δυνάμεων. Η πολιτική ηγεσία επιχείρησε, αρχικά, να διαπραγματευτεί με τον Σύνδεσμο. Όταν, όμως, προσπάθησε, στις 12 Αυγούστου 1909, να συλλάβει την ηγεσία του, ο Σύνδεσμος, αφού ανέθεσε την αρχηγία του στον συνταγματάρχη Νικόλαο Ζορμπά, προχώρησε, στις 15 Αυγούστου 1909, στην εκδήλωση κινήματος με κέντρο το στρατόπεδο στο Γουδί (περιοχή της Αθήνας). Καθώς η κυβέρνηση δεν διέθετε δυνάμεις για να αντιμετωπίσει τους κινηματίες, δέχτηκε τους όρους τους. Τότε αυτοί επέστρεψαν στις θέσεις τους, διατηρώντας, ωστόσο, στο ακέραιο την οργάνωσή τους. Ο Σύνδεσμος ζητούσε, κυρίως, την αναδιοργάνωση των ενόπλων δυνάμεων. Αυτό πρακτικά σήμαινε την απομάκρυνση από το στράτευμα των πριγκίπων, δηλαδή του διαδόχου Κωνσταντίνου και των άλλων γιων του βασιλιά, αίτημα που ικανοποιήθηκε αμέσως. Η κίνηση αυτή αποτελούσε προΰπόθεση για την κατάργηση της ευνοιοκρατίας και την ανεμπόδιστη βαθμολογική εξέλιξη όλων των αξιωματικών. Παράλληλα, η ηγεσία του κινήματος διατύπωσε και κάποια γενικότερα, αν και θολά, αιτήματα που αφορούσαν μεταρρυθμίσεις στη διοίκηση του κράτους, στην οικονομία, στη δικαιοσύνη και στην εκπαίδευση. Το γεγονός ότι οι μη στρατιωτικοί στόχοι του κινήματος ήταν γενικοί και αόριστοι δεν εμπόδισε την υιοθέτηση τους από την ελληνική κοινωνία. Αντιθέτως, μάλλον συνέβαλε στο να λειτουργήσει το κίνημα του 1909 ως καταλύτης που προκάλεσε μια έκρηξη γενικότερων λαϊκών αιτημάτων, τα οποία στρέφονταν κατά της «συναλλαγής» και συνοψίζονταν στο αόριστο αλλά σίγουρα επιτακτικό αίτημα της «Ανόρθωσης» του κράτους. Στις 14 Σεπτεμβρίου 1909 ο λαός της Αθήνας, μ’ ένα εντυπωσιακό συλλαλητήριο που οργανώθηκε από τον Σύνδεσμο και διάφορες επαγγελματικές οργανώσεις, εξέφρασε την υποστήριξή του προς το κίνημα.

ΠΗΓΗ 2

 «Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος ποθεί όπως η θρησκεία μας υψωθή εις τον εμπρέποντα ιερόν προορισμό της, όπως η Διοίκησις της χώρας καταστή χρηστή και έντιμος, όπως η Δικαιοσύνη απονέμεται ταχέως μετ’ αμεροληψίας και ισότητος προς άπαντας εν γένει τους πολίτας αδιακρίτως τάξεως, όπως η Εκπαίδευσις του Λαού καταστή λυσιτελής διά τον πρακτικόν βίον και τας στρατιωτικάς ανάγκα της χώρας [...] και τέλος όπως τα οικονομικά ανορθωθώσι, [...], ώστε αφ’ ενός μεν ο σχεδόν πενόμενος ελληνικός λαός ανακουφισθή εκ των επαχθών φόρων, ους ήδη καταβάλλει και οίτινες ασπλάχνως κατασπαταλώνται προς διατήρησιν πολυτελών και περιττών υπηρεσιών και υπαλλήλων, χάριν της απαισίας συναλλαγής, αφ’ ετέρου δε καθορισθώσι θετικώς τα όρια εντός των οποίων δύνανται ν’ αυξηθώσιν αι δαπάναι διά την στρατιωτικήν της χώρας παρασκευήν και διά την συντήρησιν του στρατού και του στόλου εν ειρήνη.»

Ν. Ζορμπάς, Απομνημονεύματα, Αθήνα 1925, σ. 17.

ΘΕΜΑ Δ1

Λαμβάνοντας υπόψη τα κείμενα που ακολουθούν και αξιολογώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφερθείτε στα αίτια σύγκρουσης του βασιλιά με το Βενιζέλο και στα γεγονότα του εθνικού διχασμού μέχρι και τη συγκρότηση της κυβέρνησης Βενιζέλου στην Θεσσαλονίκη.

Μονάδες 25

ΚΕΙΜΕΝΟ Ι

Η απόσταση ανάμεσα στους δύο άνδρες δεν είναι τυχαία. Ο Κωνσταντίνος και ο Βενιζέλος συνεργάστηκαν στους βαλκανικούς πολέμους, ως στρατιωτικός ηγέτης της Ελλάδας ο ένας ως διπλωματικός ο άλλος, και συνέχισαν μετά την ανάρρηση του Κωνσταντίνου στο θρόνο το 1913 , όταν δολοφονήθηκε ο πατέρας του. Η έκρηξη όμως του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου το επόμενο έτος οδήγησε σε μια ανεπανόρθωτη ρήξη μεταξύ τους. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος ήταν πεισμένος για την ανωτερότητα των γερμανικών όπλων κι ήθελε να παραμείνει η Ελλάδα ουδέτερη. Ο Βενιζέλος , εξίσου πεισμένος ότι θα θριάμβευε η Αντάντ, ήταν υπέρ της παρέμβασης στο πλευρό των Αγγλογάλλων. Η σύγκρουση τους έθεσε επί τάπητος το ζήτημα της συνταγματικής θέσης του θρόνου και έριξε τη χώρα στη χειρότερη πολιτική κρίση της ιστορίας της. Τελικά οι Δυνάμεις της Αντάντ παρενέβησαν χωρίς να πολυνοιαστούν για τους καλούς τρόπους που επιτάσσει το διεθνές Δίκαιο και το 1917 ο Κωνσταντίνος οδηγήθηκε σε αναγκαστική εξορία. Η Θεσσαλονίκη έπαιξε κάθε άλλο παρά αμελητέο ρόλο σ΄ αυτά τα γεγονότα καθώς το 1916 ο Βενιζέλος σχημάτισε δική του προσωρινή κυβέρνηση εκεί και η αντιπαλότητα της πόλης με την Αθήνα πήρε νέο θανάσιμο νόημα.

 Μ. Μazower , Θεσσαλονίκη, Πόλη των Φαντασμάτων, Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι και Εβραίοι. 1453 – 1950,εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2006, σελ. 366

ΚΕΙΜΕΝΟ ΙΙ

Το 1913, ο Βασιλιάς Γεώργιος Α΄ δολοφονείται στη Θεσσαλονίκη και τον διαδέχεται ο γιος του, Κωνσταντίνος Α΄. Η ρήξη δεν άργησε να έρθει μεταξύ των δύο πολιτικών ηγετών. Το 1915, ξεκινούν οι διαφωνίες και ο Βενιζέλος παραιτείται, μια κίνηση που δηλώνει από τη μία πράξη διαμαρτυρίας και από την άλλη ήθελε την επιβεβαίωση του λαού ότι τον επιθυμούσε για Πρωθυπουργό. Στις εκλογές του 1915, λαμβάνει την επιβεβαίωση που ζητούσε, καθώς επανεκλέγεται, αλλά μετά από λίγους μήνες ο Βενιζέλος καταθέτει για ακόμη μια φορά την παραίτησή του, λόγω των διαφωνιών του με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο.

Λίγο αργότερα, ο Βενιζέλος θα μεταβεί στη Θεσσαλονίκη και θα σχηματίσει επαναστατική κυβέρνηση, γνωστή ως «Κυβέρνηση Εθνικής Αμύνης». Επρόκειτο για μια κυβέρνηση, ουσιαστικά, που δεν ήταν νόμιμη, αλλά αυθαίρετη, και με διάφορα μέσα προσπαθεί να καταλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας. Έτσι, λοιπόν, έχουμε από τη μια μεριά τον Κωνσταντίνο στην Αθήνα και από την άλλη τον Βενιζέλο στη Θεσσαλονίκη.

Ουσιαστικά, ολόκληρη η φύση του Εθνικού Διχασμού στηριζόταν στο εξής δίλημμα: να εισέλθει η Ελλάδα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ή όχι; Και αν ναι, με ποια μεριά; Με τις Κεντρικές Δυνάμεις ή με τους Συμμάχους; Έτσι, ο Κωνσταντίνος υποστήριζε την ουδετερότητα της χώρας, καθώς η είσοδος στον πόλεμο με τη γερμανική πλευρά δε μπορούσε να πραγματοποιηθεί λόγω της ένταξης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Βουλγαρίας, άμεσων αντιπάλων της Ελλάδας, με τις Κεντρικές Δυνάμεις. Από την άλλη, ο Βενιζέλος είχε διαφορετικά σχέδια. Ονειρευόταν περισσότερα εδάφη για την Ελλάδα, καθώς ήθελε να απελευθερώσει τους αλύτρωτους ελληνικούς πληθυσμούς. Έτσι, επιθυμούσε η Ελλάδα να εισέλθει στον πόλεμο και συγκεκριμένα, στο πλευρό της Entente, που προέβλεπε ότι θα βγει νικήτρια από αυτόν τον πόλεμο.

---

·        Παπαδάκης, Νικόλαος Εμμανουήλ (2017), Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Άνθρωπος, ο Ηγέτης, Τόμος Α΄, Χανιά: Εκδόσεις του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος

·        Συλλογικό Έργο (2017), Η Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης, η κορύφωση της σύγκρουσης δύο κόσμων, Έκδοση από: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Ίδρυμα μελετών Χερσονήσου του Αίμου (ΙΜΧΑ), Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών Ελευθέριος Βενιζέλος

 

ΤΕΡΖΟΠΟΥΛΟΥ ΦΕΝΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ Α.Π.Θ.