Επαναληπτικό διαγώνισμα στην ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 

Τάξη Γ΄ Λυκείου

Ομάδα Α΄

Α1. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: «ΟΥΛΕΝ», «Τάγματα εργασίας», «Προσωρινόν Πολίτευμα».

Μονάδες 15

Α2. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες ανάλογα με το περιεχόμενο της ιστορικής αφήγησης:

1.       Η επιρροή των εργατικών και σοσιαλιστικών ομάδων στην Ελλάδα κατά το 19^ο αιώνα ήταν σημαντική.

2.       Η Οθωμανική Αυτοκρατορία υπήρξε βασικός  οικονομικός και εμπορικός εταίρος της Ελλάδας κατά το 19^ο αιώνα.

3.       Οι Πεδινοί αποτελούσα πολιτική παράταξη με μικρή απήχηση στον ελληνικό λαό.

4.       Η Συνθήκη του Νεϊγύ υπεγράφη μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας τον Νοέμβριο του 1919.

5.       Το θέμα της στελέχωσης του δημοσίου ρυθμίστηκε με το Β’ Ψήφισμα.

Μονάδες 10

Β1. Να αναφερθείτε στους σκοπούς, την οργάνωση και το έργο της Τράπεζας της Ελλάδας μέχρι τις αρχές του 1932.

Μονάδες 12                                                                                                                                                                            

Β2. Α) Ποιες τροποποιήσεις του Συντάγματος  έγιναν από τον Ε. Βενιζέλο το α’ εξάμηνο του 1911;

Μονάδες 07

Β) Να αναφέρετε το νομοθετικό έργο που ολοκλήρωσε η κυβέρνηση Βενιζέλου κατά το ίδιο χρονικό διάστημα.

Μονάδες 06

Ομάδα Β΄

Γ1. Αντλώντας στοιχεία από τα παραθέµατα και την εικόνα και αξιοποιώντας  τις ιστορικές σας  γνώσεις:

α. να ορίσετε την πολιτική αντίληψη του βενιζελισµού µέσα από τους στόχους  του Βενιζέλου τη δεκαετία 1910 – 1920.

β. να αναφέρετε ποια τάξη τον στήριξε  στο πολιτικό  του έργο και ποιο ήταν το αίτηµά της.

Μονάδες 25

Ο Βενιζέλος  ως πειστικός  εκφραστής των ελληνικών εθνικών επιδιώξεων

α. [...] Η πρόσκληση του Βενιζέλου [ενν. από τους κινηµατίες του 1909] εκφράζει [...] έναν εθνικισµό πολύ καθολικότερο, πανελλήνιο, που τώρα πια τον ενστερνίζονται και οι περισσότεροι Έλληνες της οµογένειας και της διασποράς. Στην Οθωµανική Αυτοκρατορία, οι Έλληνες που αισθάνονται αφενός τις απειλές για τις εστίες και τα συµφέροντά τους, απειλές βαλκανικής κυρίως προέλευσης· και, αφετέρου, την υπερηφάνεια και την ορµή που τους χαρίζει η οικονοµική επιτυχία τους σε όλα τα µήκη και πλάτη, από την Αλεξάνδρεια έως την Πετρούπολη, από την Μασσαλία έως την Οδησσό, από το Λονδίνο έως την Καλκούτα. Αυτοί ακριβώς οι εκτός Ελλάδος Έλληνες χρειάζονται πλέον επιτακτικά ένα εθνικό κέντρο, ένα κράτος που να τους προστατεύει στις διεθνείς τους δραστηριότητες και µια χώρα που να είναι το έσχατο καταφύγιο σε ώρα ανάγκης. Έχοντας επιτύχει διεθνή κοινωνική αναγνώριση και έχοντας αποκτήσει διεθνική, ενίοτε κοσµοπολίτικη νοοτροπία, αισθάνονται και την µεγαλύτερη ντροπή για µια Ελλάδα ταπεινωµένη, φτωχή και διεφθαρµένη.

Γ.Β. Δερτιλής , Ιστορία  του ελληνικού κράτους κ, 1830-1920,  γ' έκδοση (βελτιωµένη ), Βιβλιοπωλείον  της Εστίας, Αθήνα 2005, τόµ. Β', σ. 867.

β. Στη νεοελληνική ιστορία, ο Βενιζελισµός αντιπροσωπεύει την πιο φιλόδοξη, δυναµική και ολοκληρωµένη προσπάθεια καθολικού αστικού εκσυγχρονισµού. Αντιπροσωπεύει επίσης την προσπάθεια που έφτασε πιο κοντά στην επιτυχία. [...] Πέρα και πίσω από το χάρισµα του ηγέτη του, η ανεπανάληπτη δυναµική του Βενιζελισµού πηγάζει από έναν εξίσου ανεπανάληπτο συνδυασµό αστικού εθνικισµού και αστικού εκσυγχρονισµού, σε αδιάσπαστη και διαλεκτική ενότητα. Από την πρώτη στιγµή, το 1910, ο εκσυγχρονισµός τέθηκε στην υπηρεσία της εθνικής ολοκλήρωσης. [...] Έτσι, κατά την πρώτη ηρωική περίοδο του Βενιζελισµού (1910-1920), ο αστικός εκσυγχρονισµός συναρθρώθηκε µε τον αλυτρωτισµό, µε ιδεολογικό επιστέγασµα τη Μεγάλη Ιδέα.

Γ.Θ. Μαυρογορδάτος, «Βενιζελισµός και αστικός εκσυγχρονισµός», Γ.Θ. Μαυρογορδάτος , Χ.Χ. Χατζηιωσήφ (επιµ.), Βενιζελισµός και αστικός εκσυγχρονισµός , β' έκδοση, Πανεπιστηµιακές Εκδόσεις  Κρήτης, Ηράκλειο 199.

Δ1. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και τα παραθέματα που ακολουθούν, να απαντήσετε τεκμηριωμένα στα ακόλουθα ερωτήματα:

Α) Ποιες ήταν οι ενέργειες των Ελλήνων κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου και ποια αποτελέσματα προκάλεσε αυτός;

Β) Πώς επηρέασε ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος τα αλυτρωτικά κινήματα που εκδηλώθηκαν σε διάφορες περιοχές με την υποστήριξη της Ελλάδας;

Μονάδες 25      

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Παρά τη φανερή αναποφασιστικότητα της κυβερνήσεως  [κατά την κρίση του 1875-1878 στα Βαλκάνια], η ιδέα ότι η Ελλάδα όφειλε να ετοιμασθεί για κάθε ενδεχόμενο είχε πλέον ωριμάσει. Ήδη διάφορες εταιρίες είχαν αρχίσει να διενεργούν εράνους, να αγοράζουν όπλα και να καταρτίζουν σχέδια εξεγέρσεων των υπόδουλων επαρχιών. ∆ύο  από τις κύριες εταιρίες ήταν η «Αδελφότης» και η «Εθνική Άμυνα». Σε συνεργασία μ’ αυτές, ή και τελείως ανεξάρτητα, ενεργούσαν άλλες μικρότερες ή τοπικού χαρακτήρα, που τις αποτελούσαν κυρίως πρόσφυγες από τις αντίστοιχες υπόδουλες επαρχίες και την Κρήτη. 

Η «Αδελφότης», το καταστατικό της οποίας είχε εγκριθεί τον Απρίλιο του 1876, είχε προέλθει από τη μυστική «Αδελφική Ενότητα», την οποία, κατά μια πληροφορία, είχε συστήσει ο μακεδονικής καταγωγής λοχαγός του πυροβολικού Κωνσταντίνος Ισχόμαχος. Απεσταλμένοι της «Αδελφότητος» από το ελεύθερο κράτος περιόδευαν, κατά το σύστημα των αποστόλων της Φιλικής Εταιρίας, πόλεις και χωριά των τουρκοκρατούμενων περιοχών, καθώς και των κέντρων του Ελληνισμού της διασποράς, επέλεγαν τα κατάλληλα πρόσωπα, τα μυούσαν στους σκοπούς της «Αδελφότητος» και τα όρκιζαν στο Ευαγγέλιο. Από τα (…) απομνημονεύματα του επισκόπου Κίτρους Νικολάου, που το 1878 πρωτοστάτησε στην εξέγερση της Πιερίας, προκύπτει ότι η μύηση στην «Αδελφότητα» ως τις αρχές του 1878 είχε καλύψει όλα τα αστικά και ημιαστικά κέντρα, καθώς και τα περισσότερα χωριά της νότιας και δυτικής Μακεδονίας. (…) Πίσω όμως από την αναγνωρισμένη οργάνωση, συνέχιζε να λειτουργεί μυστικά το «Κέντρο της Αδελφικής Ενότητος» (…), το οποίο ουσιαστικά κατηύθυνε και τη δραστηριότητα της επίσημης οργανώσεως. Όπως προκύπτει από έγγραφα που υπάρχουν στο αρχείο του Γ. Φιλάρετου, το Κέντρο δεν περιοριζόταν στην προετοιμασία των επαναστάσεων, αλλά έπαιρνε και πρωτοβουλίες πολιτικής φύσεως, οργανώνοντας συλλαλητήρια, ψηφίσματα, δημοσιεύοντας άρθρα στον τύπο για την αφύπνιση της κοινής γνώμης και εξασκώντας πίεση στην κυβέρνηση.

Πιο σημαντική ίσως και από την «Αδελφότητα», λόγω του κύρους των μελών της και των στενών δεσμών τους με την πολιτική, πνευματική και οικονομική ηγεσία της χώρας, ήταν η «Εθνική Άμυνα». Στα μέλη της συγκαταλέγονταν προσωπικότητες, όπως ο ιστορικός Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος (…), ο νομομαθής καθηγητής Παύλος Καλλιγάς (…), ο διοικητής της Εθνικής Τράπεζας Μάρκος Ρενιέρης (…), ο δικηγόρος Στέφανος ∆ραγούμης και άλλοι. Ο σύλλογος αυτός βασικά αποτελούσε συνέχεια των εθνικών επιτροπών που είχαν αναμιχθεί στην Κρητική επανάσταση. Με παραρτήματα σε πολλά επαρχιακά κέντρα και με μέλη ή συνεργάτες στο εξωτερικό, η «Εθνική Άμυνα» χρησιμοποίησε το κύρος και τις γνωριμίες των μελών της, ιδιαίτερα με πλούσιους Έλληνες της διασποράς, για τη συγκέντρωση χρημάτων και την αγορά όπλων.

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

[Όταν η Ρωσία κήρυξε τον πόλεμο στην Τουρκία (12/24 Απριλίου 1877), η Ελλάδα, χωρίς στρατό, χωρίς δεσμεύσεις από τη ρωσική πλευρά και με συνεχείς κυβερνητικές κρίσεις, βρέθηκε αδύναμη να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων].

Με την υποκίνηση των διαφόρων εθνικών εταιριών και συλλόγων και τη συμπαράσταση του τύπου συγκροτήθηκαν παλλαϊκές συγκεντρώσεις, που ομόφωνα απαιτούσαν τη σύσταση συλλογικής κυβερνήσεως (…).

 Μετά τη συνένωση των πολιτικών δυνάμεων [οικουμενική κυβέρνηση], οι δύο κυριότερες εθνικές εταιρίες, η «Εθνική Άμυνα» και η «Αδελφότης», απεφάσισαν να συνεργασθούν και να συντονίσουν τις ενέργειές τους. Προς το σκοπό αυτό συνέστησαν μια κεντρική επιτροπή με πρόεδρο τον Παύλο Καλλιγά και ίσο αριθμό μελών και από τις δύο οργανώσεις. (…)

Από την πρώτη στιγμή η κεντρική επιτροπή ήρθε σε συνεννόηση με την κυβέρνηση για την εναρμόνιση των ενεργειών της προς την κυβερνητική πολιτική. Από την πλευρά της, η κυβέρνηση μέσω των Τρικούπη και Ζαΐμη έθεσε στη διάθεση της κεντρικής επιτροπής χρήματα και οπλισμό από τις κρατικές αποθήκες. Όλοι οι νομάρχες, ιδιαίτερα των παραμεθόριων νομών, καθώς και οι πρόξενοι στις υπόδουλες επαρχίες είχαν εντολή να συνεργάζονται με τους επίσημους εκπροσώπους της κεντρικής επιτροπής.

(…) Οι άλλοι μικρότεροι εθνικοί σύλλογοι συνέχισαν να ενεργούν αυτόνομα, αλλά ως ένα σημείο συντόνιζαν τις ενέργειές τους με την κεντρική επιτροπή. (…) Το γενικό σχέδιο των εξεγέρσεων καταρτίσθηκε βασικά από το λοχαγό Ισχόμαχο και προέβλεπε ταυτόχρονες εξεγέρσεις στη Θεσσαλία, Ήπειρο, Μακεδονία και Κρήτη. Οι εξεγέρσεις αυτές θα άρχιζαν με την άφιξη ένοπλων σωμάτων από το βασίλειο.

Ευάγγελος Κωφός, Το Ελληνοβουλγαρικό Ζήτημα, Ι.Ε.Ε., τόμ. ΙΓ ́, σσ. 325-330.

 

 

 

ΤΕΡΖΟΠΟΥΛΟΥ ΦΕΝΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ